Wysoka Droga (Via Regia) była ważnym połączeniem komunikacyjnym, które już we wczesnym średniowieczu wiodło z Lipska przez Wrocław na Wschód. Ona krzyżowała się z wychodzącym z Czech szlakiem komunikacyjnym w miejscu, gdzie przechodził on przez Kaczawę, aby dalej prowadzić do Głogowa. W miejscu przejścia przez Kaczawę kupcy urządzili obóz z pierścieniowym wałem obronnym, którego czeska nazwa brzmi "Legnica" (mały obóz). Miejscowość wymieniona jest po raz pierwszy w dokumencie historycznym w roku 1149.
W wyniku sporu o dziedzictwo pomiędzy Władysławem (Wygnańcem) i jego czterema przyrodnimi braćmi uciekł on w roku 1146 na obszar Rzeszy Niemieckiej do swojego szwagra, niemieckiego króla Konrada III. Władysław zmarł w roku 1159. Przy wsparciu ze strony cesarza Fryderyka I Barbarossy jego trzej synowie mogli powrócić na Śląsk w roku 1163. On podzielili kraj między siebie, przy czym Bolesław I otrzymał największą część wraz z obszarem wokół Wrocławia, Legnicy i Opola. Legnica musiała wówczas być naprawdę znacząca, ponieważ to miasto posiadało cztery kościoły. Henryk I (1201 - 1238) panował nad Śląskiem Dolnym i Środkowym i uchodzi za najbardziej znaczącego śląskiego Piasta. Był żonaty z Jadwigą z rodu Andechs, ogłoszoną później jako święta Jadwiga. Pod wpływem Jadwigi Henryk sprowadził do kraju niemieckich osadników. Prawo magdeburskie stało się podstawą całej polityki osadniczej i gospodarczej. Na prośbę żony Henryk I ufundował w roku 1202 w Trzebnicy pierwszy klasztor żeński na Śląsku i obsadził go cysterkami z Bambergu. Święta Jadwiga miała zostać w przyszłości świętą patronką Śląska. Po Henryku I nastąpił Henryk II. Pobożny. Jego imię związane jest z najazdem mongolskim i osławioną bitwą pod Legnicą. Batu wnuk Dżyngiz Chana podporządkował sobie do roku 1240 przy pomocy swych wojsk poszczególne państwa ruskie i ruszył na Węgry. Niewielka część wojsk miała ochraniać główne siły przed atakami ze strony Polski, Śląska i Czech. Wojska te zniszczyły w marcu roku 1241 Kraków, wdarły się na Górny Śląsk i podążyły w dół Odry przez Brzeg i Wrocław w kierunku Legnicy. We Wrocławiu utrzymał się zamek książęcy na wyspie Katedralnej. Henryk zgromadził wojsko złożone z niemieckich i polskich rycerzy, zbiegów z walk o Kraków, rycerzy Zakonu Niemieckiego, a do tego śląskich chłopów i mieszczan, co dało mu razem 10000 ludzi. Oddziały mongolskie były szacowane na trzydzieści do czterdziestu tysięcy jeźdźców. Mieszkańcy Legnicy spalili swoje miasto i uciekli do zamku.
Na wielkim polu na południowy wschód od Legnicy, które miało być później nazwane "Wahlstatt", doszło w dniu 9 kwietnia 1241 roku do bitwy. To o wiele mniej liczne wojsko Henryka II zostało pobite ponosząc ogromne straty. Książę sam padł w walce. Według tradycji Mongołowie nabili jego głowę na dzidę i ruszyli pod legnicki zamek. Załoga nie dała się tym przerazić i stawiła opór. Mongołowie odjechali stamtąd, aby połączyć się z siłami głównymi, które mniej więcej w tym samym czasie zniszczyły Węgry
Niemieckie miasto
Książę Henryk II Pobożny
Czterej synowie księcia Henryka II podzielili ponownie między siebie Dolny i Środkowy Śląsk w roku 1248. Najstarszy Bolesław II otrzymał przy tym księstwo legnickie. Dwoma innymi częściami dla braci Henryka III i Konrada I były księstwa wrocławskie i głogowskie.
Spustoszony przez Mongołów wschód przyciągnął na nowo niemieckich osadników do kraju. Po zniszczeniach z roku 1241 Bolesław II polecił między 1242 i 1252 rokiem, planowo w formie siatki ulic, na nowo założyć miasto Legnicę. Plac targowy w Niemczech Wschodnich był zwykle prostokątnym „rynkiem“ o rozmiarach (160 x 320 m), do tego tworzona była sieć przebiegających względem siebie pod kątem prostym ulic. Ratusz, sukiennice i kramy stały na środku rynku. W roku 1293 Legnica stała się miastem opartym na prawie magdeburskim na wzór wrocławski i w związku z tym został nadany jej samorząd. Około roku 1300 został wzniesiony pierwszy mur wokół miasta.
Na Śląsku wciąż dochodziło do dziedziczenia i do podziałów, często w powiązaniu z wojennymi starciami. Polska jednak ulegała przez dłuższy osłabieniu, i rozpadła się praktycznie na samodzielne księstwa. Kiedy na początku 14 wieku znowu się wzmocniła, książęta piastowscy na Śląsku nie chcieli mieć już żadnych związków ze swymi niegdysiejszymi krajanami. Przy wyborze Władysława Łokietka w roku 1320 na króla polskiego nie był obecny żaden ze śląskich Piastów; przyszły król w ogóle ich nie zaprosił.
Ślązacy widzieli swą przyszłość w związku z Czechami. Księstwa górnośląskie przyjęły zwierzchność lenną Czech w 1289 i 1292 roku, pozostałe łącznie w tym czasie siedemnaście śląskich księstw zostały poddane przez swych książąt od roku 1327 lennej zwierzchności króla Jana Luksemburskiego. Księstwo legnickie stało się czeskim lennem pod panowaniem Bolesława III w roku 1329. W Układzie z Trenczyna leżącego na północny wschód od Bratysławy nad Wagiem w dzisiejszej Słowacji – polski król Kazimierz III. (Wielki) zrezygnował w roku 1335 ze zwierzchności nad księstwami śląskimi. Śląsk należał odtąd do Czech, które ze swej strony były częścią Rzeszy Niemieckiej. Śląsk został więc pośrednio przyłączony do Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.
Lata 1339 do 1341 przyniosły Legnicy wielką klęskę głodu, a w latach od 1348 do 1350 szalała zaraza (dżuma). W czasie pożaru w roku 1338 miasto zostało prawie całkowicie zniszczone. W czasie odbudowy obszar miasta został powiększony i do końca 14 wieku został otoczony nowym murem. Legnica miała cztery bramy: głogowską, wrocławską, złotoryjską i chojnowską. Śląsk bardzo ucierpiał na skutek napadów zwolenników religijnego reformatora i czeskiego nacjonalisty Jana Husa (ok. 1370 - 1415). Wojny husyckie trwały od roku 1419 do roku 1436. Legnica wyszła z tego dość łagodnie, ponieważ mieszczanie odpowiednio szybko wzmocnili jej mury. Husyci splądrowali i zniszczyli wszystko, co znajdowało się na zewnątrz murów.
Historia księstw śląski jest skomplikowana. W roku 1419 wymarła w osobie Wacława II legnicka linia Piastów, a książę Ludwik II z Brzegu odziedziczył księstwo. On z kolei zmarł w roku 1436, nie pozostawiając męskiego następcy tronu. Najpierw rządziła po nim jego wdowa Elżbieta Brandenburska. Ona zmarła w roku 1449, i odtąd rozpoczął się spór. Cesarz Fryderyk III chciał wcielić księstwo legnickie jako spełnione lenno do Korony Czeskiej. Ponieważ jednak Jadwiga córka zmarłej Elżbiety była żoną księcia Jana Lubińskiego, zgłosił on swe roszczenia do tego księstwa. Sytuacja skomplikowała się jeszcze bardziej.
Legnica była w tym okresie bardzo znacząca. Miasto było nadal głównym ośrodkiem księstwa z powodu jego bardzo korzystnego położenia komunikacyjnego a także często uczęszczanym miastem handlowym a poza tym znanym miastem sukienników. Legnica posiadała od roku 1352 prawo bicia monety. Burmistrz Ambrosius Bitschen chciał wykorzystać tę w oczywisty sposób pomyślną okoliczność i poddać miasto bezpośrednio pod władzę Korony Czeskiej, bez pośrednictwa jakiegokolwiek księcia, tak jak to udało się wcześniej miastu Wrocław. On obiecywał sobie w ten sposób większe swobody dla miasta Legnicy. Dlatego też miasto dniu 14 maja 1452 roku złożyło przysięgę wierności jeszcze nieletniemu królowi Czech Władysławowi. Jan Lubiński nie pogodził się z tym i wyruszył z wojskami przeciwko zbuntowanemu miastu. Na tak zwanej Górce Wojennej (Kriegskoppe) pomiędzy Ulesiem a Lipcami doszło do walki. Legniczanie zwyciężyli.
Jan Lubiński zmarł w listopadzie 1453 roku we Wrocławiu w wieku 35 lat, ale spór trwał dalej. Rzemieślnicy byli wprawdzie zamożni, ale nie posiadali wpływów. W dniu 24 czerwca 1454 roku powstali oni przeciwko patrycjatowi i przeciw Radzie Miasta; rajcy zostali schwytani i uwięzieni. Wdowa po księciu Janie Jadwiga przybyła wraz ze swym ośmioletnim synem Fryderykiem (później Fryderykiem I) na zaproszenie mieszczan do Legnicy. Bitschen został jednak jako domniemany zdrajca skazany na śmierć przez sąd złożony rzemieślników i rycerstwa i ścięty w dniu 24 lipca 1454 roku przed ratuszem. Księżna Jadwiga przejęła regencję w imieniu swego nieletniego syna.
Ambrosius Bitschen uchodzi jednak za znaczącego polityka miejskiego. Legniczanie nazwali jedną z ulic jego imieniem. Dom "pisarza miejskiego", w którym on mieszkał, był zachowany do roku 1945 jako najpiękniejszy dom renesansowy miasta. Czeski król Władysław wyraził podziękowanie za przysięgę wierności złożoną przez rajców, zezwalając im by do ich herbu składającego się z dwóch srebrnych kluczy na niebieskim polu mogli dołączyć złotego czeskiego lwa z podwójnym ogonem. Po krwawym zakończeniu „legnickiego sporu lennego“ czeski lew został przejęty do herbu Legnicy dopiero w roku 1675.
Jadwiga panowała od roku 1454 do 1469 na zamku legnickim. Po niej nastąpił jej syn Fryderyk I, a po jego śmierci w roku 1488 wdowa po nim Ludmiła musiała przez jedenaście lat zarządzać księstwem. Po tym czasie przekazała ona regencję swoim synom Fryderykowi II i Jerzemu I. Bracia panowali wspólnie przez sześć lat, potem podzielili księstwo. Fryderyk jako dział otrzymał Legnicę a młodszy Jerzy jako dział Brzeg. Jerzy zmarł jednak sześć lat później bezdzietnie, tak że Fryderyk II otrzymał Brzeg z powrotem w roku 1521. Do tego doszło jeszcze kupno w roku 1523 księstwa wołowskiego.
Fryderyk II wyrasta ponad wielu śląskich książąt. On panował prawie pół stulecia do roku 1547. On potwierdził Legniczanom ich przywileje już w roku 1506. Tak więc w mieście wolno było nadal podawać tylko piwo legnickie. Fryderyk wprowadził w roku 1522 jako pierwszy protestancki książę na Śląsku reformację w swoim księstwie. On założył w roku 1526 pierwszy ewangelicki uniwersytet w Niemczech, on upadł jednak już w roku 1530 z powodu braku pieniędzy i sporów religijnych pomiędzy uczonymi.
W roku 1526 Śląsk przypadł po śmierci króla wraz z Czechami Habsburgom. Arcyksiążę Franciszek Ferdynand, poślubił Annę, córkę króla Czech, i otrzymał w dziedzictwie koronę czeską. Ferdynand został w roku 1558 cesarzem niemieckim jako Ferdynand I.
19 października 1537roku Fryderyk II Legnicki zawarł układ z elektorem brandenburskim Joachimem II. Ustalono, że jeśli wymrze ród Piastów legnickich, całe ich terytorium ma przypaść Hohenzollernom. W odwrotnej sytuacji Piastowie mieliby otrzymać posiadłości Hohenzollernów na Łużycach – między innymi Cottbus - , w przypadku gdyby ci wymarli. Habsburgowie w ogóle nie uznali tego "dziedzicznego zbratania". Ale dwieście lat później Fryderyk II powołał się na ten układ, kiedy w roku 1740 uderzył na Śląsk, aby odebrać tę cenną prowincję młodej Marii Teresie.
Legnica była już w średniowieczu znaczącym miastem, miłośnik kunsztownych starych budowli będzie tu szukał świadectw dawnej przeszłości
Po pożarze w roku 1338 został w latach 1379/80 na nowo wybudowany ratusz. On się nie zachował. Większość kościołów i klasztorów stała przed bramami miasta. Przynajmniej od końca 13 wieku znajdował się tutaj także klasztor joannitów. Pożar prawdopodobnie go nie oszczędził, ponieważ kościół został po tym istotnie powiększony. Za czasów panowania Ludwika II (1419 - 1436) został rozbudowany zamek. Z tego okresu pochodzą obie zachowane wieże, wieża św. Jadwigi i wieża św. Piotra. Pod panowaniem Fryderyka II zamek obronny przebudowany został w zamek renesansowy. Z tamtego czasu zachował się okazały portal z roku 1533. Ukazuje on obok innych portrety księcia Fryderyka II Legnickiego i jego małżonki Zofii Brandenburskiej
Przy rynku stoi potężny ewangelicki kościół farny św. Piotra i Pawła, zwany także kościołem górnym, ponieważ był on kościołem farnym bogatego miasta górnego. On mieści w sobie 1200 miejsc siedzących. Wczesny kościół drewniany został zastąpiony między rokiem 1330 a 1378 przez trójnawową halę z podwyższoną nawą środkową z cegieł. Z obu kwadratowych wież ukończona została tylko wieża północna. Ona była stale najwyższą wieżą miasta, i na tej wieży znajdował się przez stulecia jedyny publiczny zegar w Legnicy. Swój smukły hełm wieża otrzymała w roku 1652. W wieku piętnastym do kościoła dołączony został wieniec kaplic.
Ewangelicki kościół NMP w pobliżu zamku był pierwotnie romański i został nazwany kościołem mariackim. W czasie wielkiego pożaru miasta w roku 1338 został on poważnie uszkodzony. Długi czas pozostawał w ruinie, do czasu aż Rada Miasta poleciła odbudować go w latach 1362 do 1386 jako trójnawową halę gotycką. Był on teraz drugim kościołem parafialnym miasta. Od roku 1450 do 1468 został poprzez podwyższenie nawy głównej przebudowany na bazylikę. Poza tym istotnie podwyższona została do roku 1487 jedna z dwojga wież. Ta świątynia została nazwana także kościołem dolnym, ponieważ położona jest na Dolnym Mieście.
Legniczanie podzielili swój Rynek na Rynek Duży i Rynek Mały, na długość szerszą i węższą. Fontanna Syreny stoi na późniejszym targu rybnym, północnym połączeniu między Dużym i Małym Rynkiem. Została ona wzniesiona w roku 1412. Dzisiejsza figura syreny pochodzi z osiemnastego stulecia.
Legnica zachowała cały szereg domów mieszczańskich z epoki renesansu, wśród nich sławne "kramy śledziowe", grupę ośmiu wąskich budynków przy Dużym Rynku, częściowo z zachowanymi malowidłami sgraffito. Grupa ta otrzymała swą zadziwiającą nazwę, jak się sądzi, ponieważ domy wraz ze swymi szczytami są wąskie i stoją ciasno "jak śledzie" jeden obok drugiego. Z epoki renesansu pochodzi także "Dom pod przepiórczym koszem", kamienica patrycjuszy z pięknym dwukondygnacyjnym wykuszem i także z malowidłami sgraffito. Obrazy pokazują oprócz innych triumfalny pochód Cerery, rzymskiej bogini płodności i polowanie na opak. Zające są tutaj myśliwymi.
Renesansowy książę Henryk XI (1559 - 1581, zm. 1588) był jako władca niesamowitą plagą dla Legniczan. On był bardzo rozrzutny, przy czym oprócz dworu pieniądze pochłaniały jego liczne i długo trwające podróże po Niemczech. Książęce długi rosły, kraj podupadał. Cesarz Rudolf II nakazał go ostatecznie aresztować w Pradze w roku 1581. Jego młodszy brat książę Fryderyk IV przejął rządy. Stałym towarzyszem księcia w czasie tych podróży był śląski rycerz i legnicki marszałek dworu Hans von Schweinichen (1552 - 1616). Spisał on to, co on i jego książę przeżyli w czasie swych podróży. Jego książka "Miłość, żądze i życie Niemców szesnastego stulecia przeżyciach śląskiego rycerza Hansa von Schweinichen" jest znaczącym dziełem niemieckojęzycznej literatury pamiętnikarskiej.
Pod panowaniem cesarza Ferdynanda I (1531 - 1564) i Maksymiliana II (1564 - 1576) nie było żadnych istotnych napięć pomiędzy wyznaniami, zmieniło się to wraz z objęciem rządów przez Rudolfa II (1576 - 1612). On bardzo energicznie przeprowadzał akcję rekatolicyzacji w krajach Habsburgów. Przeciwieństwa międzywyznaniowe miały się rozładować w Wojnie Trzydziestoletniej, co miało Śląskowi przynieść przerażające cierpienia.
Legnica była przez długie lata okupowana, najpierw przez Szwedów i Sasów, następnie przez wojska cesarskie. Miasto było wielokrotnie plądrowane. 13 maja 1634 roku na zachód od Legnicy doszło między wojskami cesarskimi i Sasami do „bitwy pod Lipcami”. Sasi zwyciężyli. Kiedy skończyła się wreszcie ta okropna wojna, liczba mieszkańców miasta zmalała z 8000 na mniej niż 2500. Oprócz wojny przyczyniła się do tego zaraza z roku 1633. Miasto Legnicę wojna kosztowała łącznie potężną sumę 350 000 talarów w pieniądzach i dobrach materialnych.
W roku 1912 Legniczanie poświęcili pomnik zwycięzcy spod Lipiec, saksońskiemu marszałkowi polnemu Hansowi Georgowi von Arnim. Brązowa rzeźba miała być stopiona w czasie Drugiej Wojny Światowej w Hamburgu, szczęśliwy przypadek przeszkodził temu. Pomnik został po wojnie ponownie ustawiony na nowym cokole w Wuppertal, mieście partnerskim Legnicy.
Kiedy w roku 1675 zmarły na ospę wietrzną zaledwie piętnastoletni, bardzo uzdolniony książę Jerzy Wilhelm Legnicko-brzesko-wołowski, wygasł ród śląskich Piastów. Pozostałe linie piastowskie wymarły o wiele wcześniej, królewska polska linia w roku 1370, a linia mazowiecka w roku 1526. Elektor Fryderyk Wilhelm Brandenburski (1640 - 1688), Wielki Elektor, zgłosił swe roszczenia do trzech księstw na podstawie "dziedzicznego zbratania" z roku 1537, ale podobnie jak już jego poprzednicy cesarz Leopold I (1658 - 1705) oświadczył także, że uznaje ten układ za nieważny i włączył te lenna do Korony Czeskiej. Legnica nie była już odtąd siedzibą dworu książęcego, lecz siedzibą starosty.
Jeszcze krótko przed swą śmiercią książę Jerzy Wilhelm prosił w liście pożegnalnym surowego katolickiego cesarza Leopolda I., aby pozwolił praktykować jego poddanym wiarę ewangelicką. Chociaż w pokoju westfalskim zagwarantowana była także śląskim księstwom ewangelickim wolność praktykowania religii, prześladowania mimo to się nie skończyły. Przede wszystkim jezuici nadal uprawiali gorliwie swą akcję nawracania. Ewangelickie kościoły były zamykane albo przekazywane katolikom, pastorów wypędzano.
Prośba księcia nie osiągnęła niczego, kontrreformacja dotarła także do Legnicy. Katolickie zakony franciszkanów, benedyktynów i jezuitów osiedlały się znowu. Odtąd w kościele zamkowym odbywały się nabożeństwa katolickie. Rajcy miejscy byli najczęściej katolikami. Wiele kościołów ewangelickich obsadzonych zostało katolickimi duchownymi. Wtedy z pomocą uciśnionym zwolennikom wiary ewangelickiej przyszedł w roku 1707 szwedzki król Karol XII. Konwencja z Altranstädt z 1 września 1707 roku pomiędzy nim cesarzem Józefem I doprowadziła znowu do tolerowania wiary ewangelickiej. Ponad sto kościołów, które niegdyś były ewangelickie, zostały zwrócone, w samym księstwie legnickim dwadzieścia osiem. Ewangelikom wolno było wybudować sześć "Kościołów Łaski".
Z kontrreformacją związany był znaczący rozwój kościelnej sztuki budowlanej na Śląsku. Średniowieczne kościoły miejskie wykorzystywano w międzyczasie przez więcej niż jedno stulecie do nabożeństw ewangelickich i dosyć często pozbawiane były one swych ołtarzy i innych elementów wyposażenia. W trakcie rekatolicyzacji otrzymały one nowe katolickie wnętrze i było ono w stylu baroku. To dotyczy kościoła farnego w Żaganiu i w Świdnicy. Odnawiano także klasztory, ponieważ także ich nie ominął duch czasu. W związku z tym niejeden gotycki kościół klasztorny otrzymał pełne przepychu wyposażenie barokowe: Lubiąż, Krzeszów, Henryków i Trzebnica. We Wrocławiu były to kościół NMP na Piasku, kościół św. Wincentego i kościół św. Doroty. współgranie gotyku i baroku stało się cechą charakterystyczną śląskiej sztuki budowlanej. Jednym z najsławniejszych mistrzów budowlanych epoki baroku na Śląsku był Legniczanin Martin Frantz. Urodził się on w roku 1681 jako syn miejskiego mistrza budowlanego w Rewalu. Po egzaminie czeladniczym w roku 1697 i wędrówce po cechach dotarł do Wrocławia i pracował tam jako czeladnik u pochodzącego ze Szwabii Johanna Georga Knolla. Ten zabrał go też ze sobą do Legnicy, gdzie (Frantz) współdziałał przy wznoszeniu różnych budowli.
O wiele więcej niż w Legnicy Martin Frantz budował w innych miejscach na Śląsku. Mając dopiero 28 lat, został powołany w roku 1709 do Jeleniej Góry aby budować sławny Kościół Łaski. On wzniósł także Kościół Łaski w Kamiennej Górze, wybudował pałac w Pieszycach koło Dzierżoniowa w Górach Sowich, gimnazjum w Jeleniej Górze i kaplicę grobową rodziny Glafey, także w Jeleniej Górze. Sławny był niegdyś wiejski kościół w Sicinach w powiecie Góra, który Frantz wybudował w latach 1736 do 1740 na zlecenie klasztoru Lubiąż na terenie jego ówczesnych posiadłości na wzór kościoła św. Mikołaja na praskim Starym Mieście.
Martin Frantz zmarł prawdopodobnie w roku 1743. Piękny dom mieszkalny mistrza w Legnicy, po skosie naprzeciw Akademii Rycerskiej, został zniszczony w roku 1945.
Po śmierci Jerzego Wilhelma jego matka księżna Ludwika von Anhalt-Dessau poleciła przekształcić gotycki chór starego kościoła św. Jana na mauzoleum i halę chwały rodu Piastów. Projekt pochodził od Carlo Rossi. Architekt, malarz i rzeźbiarz Matthias Rauchmüller z Radolfzell zrealizował to dzieło w latach 1677/79 w stylu baroku. Mauzoleum zbudowane jest w formie ośmioboku z niszami na sarkofagi. Pięć pełnych przepychu sarkofagów umieszczonych jest w mauzoleum, między innymi ostatniego księcia i jego rodziców. Wykonane są z miedzi, a do tego pozłacane i posrebrzane. Sarkofag księcia pokazuje pęknięty herb Piastów z łacińską inskrypcją: "Zmarł w kwiecie wieku. Rozbity przy śmierci władcy." Nad pomieszczeniem rozpięta jest 17 metrowej wysokości kopuła, a w niej cztery alabastrowe posągi ostatnich członków legnickiej rodziny książęcej. Obrazy na ścianach jak też i wewnątrz kopuły, przedstawiają sceny z historii Piastów. Wielki obraz ścienny świętego Jana Nepomucena przy wejściu do mauzoleum jest autorstwa Michaela Willmanna, który chętnie nazywany jest największym śląskim artystą okresu baroku.
Po śmierci księżnej nie zwracano uwagi na tę piękną budowlę; ona popadła w ruinę. Dopiero pod koniec 19 wieku pomieszczenie zostało odtworzone.
Mauzoleum Piastów było pierwszym znaczącym dziełem budowlanym baroku w Legnicy. Później Legnica była nazywana nawet "miastem śląskiego baroku", ponieważ powstała cała dzielnica barokowa.
W latach 1700 do 1706 na miejscu starego klasztoru św. Jana i obok gotyckiego kościoła św. Jana zostało wzniesione kolegium jezuickie. Kierownictwo budowy miał początkowo Johann Georg Knoll. Kiedy Knoll zmarł w roku 1704, budowę kontynuował Martin Frantz. W roku 1728 do kolegium dołączony został jeszcze budynek seminarium. W oczy rzuca się portal z balkonem, wszystko z mnóstwem zdobień. W budynku znajdowała się na samym końcu katolicka szkoła ludowa.
Budowa monumentalnego budynku Akademii Rycerskiej, szkoły dla śląskiej szlachty obu wyznań rozpoczęła się w roku 1709 budową ujeżdżalni. Duży budynek główny został wzniesiony w latach 1726 do 1735 i jest czworokątną budowlą z dziedzińcem wewnętrznym. Wybudowano go jeszcze w stylu barokowym, jednak daje się już wyczuć przejrzystość nadchodzącego klasycyzmu Mistrz budowlany jest nieznany.
W roku 1698 w wyniku rozporządzenia cesarza Leopolda I zaprzestano ewangelickich nabożeństw w średniowiecznym kościele św. Jana i kościół został przekazany jezuitom. W międzyczasie zaczął on grozić zawaleniem i został rozebrany. W latach 1714 do 1730 pewien znany architekt wzniósł kościół na nowo. Jest on jedną z najbardziej znaczących budowli baroku na Śląsku. Kościół ma dwie wieże 78-metrowej wysokości. Mauzoleum Piastów zgodnie z cesarskim poleceniem pozostało nienaruszone i dlatego zostało włączone do nowej budowli. Pracował nad tym, szczególnie przy sklepieniu Martin Frantz. Na skutek braków konstrukcyjnych, w roku 1744 zawalił się sufit; został on odtworzony dopiero w latach 1801-04 z drewna.
W zespole barokowym znajduje się także "Dom Opatów Lubiąskich" Był on probostwem, a więc pałacem miejskim opatów i mnichów klasztoru w Lubiążu, wybudowany w latach 1726 do 1728 przez legnickiego mistrza budowlanego Matthias Knothe. Piękny portal ukazuje delikatne reliefy z piaskowca i z metalu. Obie figury przy balkonie przedstawiają Jana Chrzciciela i świętą Jadwigę. Dom został zakupiony przez miasto w roku 1912 i umieszczony w nim został sąd miejski oraz ziemski.
Do sławnego zespołu barokowego Legnicy nie należy dawniejszy klasztor benedyktynek. Budynki zostały wzniesione w latach 1721 do 1729. W roku 1810 klasztor został zniesiony, a w roku 1825 miasto otrzymało pozwolenie od króla Fryderyka Wilhelma III, aby budynek wykorzystywać jako szkołę.
W roku 1737 został rozebrany gotycki ratusz z roku 1380 a na jego miejscu do 1741 wzniesiony został "Stary Ratusz" według planów mistrza budowlanego Michaela Scheerhofera. Do jego osobliwości należą duże dwubiegowe, symetrycznie eliptyczne schody kamienne przed szeroko wysuniętym wąskim ryzalitem środkowym, który raczej wygląda jak wieża. Frantz też prawdopodobnie brał udział w budowie ratusza. Przed ratuszem stoi fontanna Neptuna z roku 1731. Kamienna figura boga mórz z trójzębem jest niesiona przez delfiny. Barokowe domy mieszczańskie i portale znajdowały się także w rynku i w wielu innych miejscach. "Pałac Hohbergów" został wzniesiony w roku 1708 przez mistrza budowlanego Lukasa von Hildebrandta. Tutaj mieszkał Fryderyk Wielki. Piękny budynek został rozebrany w roku 1884, aby stworzyć miejsce pod pasaż św. Piotra i Pawła, dom mieszkalny i handlowy w stylu neorenesansu.
Nie tylko śląska sztuka budowlana baroku miała dobrą opinię w Niemczech, o śląskich poetach tamtego czasu także dziś znawcy potrafią wiele opowiedzieć, rzeczywiście śląska poezja barokowa uchodzi za wiodącą w Niemczech. Należy wymienić: Martina Opitza von Boberfeld ( 1597 - 1639), Fryderyka barona von Logau (1604 - 1655), Andreasa Gryphiusa (1616 - 1664) z Głogowa, Christiana Hofmanna von Hofmannswaldau (1616 - 1679) z Wrocławia, Daniela Caspera von Lohenstein (1635 - 1683) z Niemczy i Johanna Christiana Güntera (1695 - 1723) ze Strzegomia. Z miastem Legnicą związani byli Opitz i Logau.
Opitz urodził się w śląskim Bolesławcu jako syn rzeźnika i rajcy miejskiego. On studiował prawo i filozofię we Frankfurcie nad Odrą i w Heidelbergu. Po pobytach w Holandii, Jutlandii i w Siedmiogrodzie został on w roku 1623 doradcą książęcym w Legnicy. W roku 1625 dostąpił godności ukoronowania na poetę przez cesarza Ferdynanda II w Wiedniu. Jako "Martin Optiz von Boberfeld" otrzymał w krótkim czasie szlachectwo. Tworzył świecką i duchowną lirykę oraz duże poematy opisowe. Poprzez swą książkę "Buch von der deutschen Poeterey" („Księga o poetyce niemieckiej”) ustalił uznane reguły niemieckiej metryki. Opitz skomponował także tekst pierwszej opery niemieckojęzycznej "Daphne", która została wystawiona według muzyki pewnego Włocha w roku 1627 na zamku Hartenfels w saksońskim Torgau nad Łabą pod kierownictwem Heinricha Schütza. W roku 1639 przeniósł się w roku jako polski "królewski historiograf dworski" do Gdańska, gdzie zmarł na dżumę.
Logau urodził się w roku 1604 in Brochocinie koło Niemczy (powiat Dzierżoniów) jako syn właściciela majątku. On uczęszczał do gimnazjum w Brzegu, był paziem księżnej z Brzegu i niechętnie studiował prawo we Frankfurcie nad/Odrą. Następnie zarządzał majątkiem rodzinnym. Wojna zepchnęła go w wielką nędzę. W roku 1644 został radcą kancelarii, a później radcą rządowym na dworze księcia Ludwika IV z Brzegu. W roku 1653 przeniósł się z nim do Legnicy. Logau uchodzi za najbardziej znaczącego niemieckiego epigramatyka siedemnastego wieku. On zredagował liczne epigramy o treści satyrycznej, patriotycznej i moralno-religijnej a także krytycznej wobec otaczających go zjawisk. Zwracał się przeciwko zdziczeniu obyczajów, religijnej nietolerancji, przeciw nałogom i niesprawiedliwości społecznej. Bardzo silnie gnębiony przez podagrę zmarł Logau w roku 1655. Szybko popadł w zapomnienie; ponowne odkrycie zawdzięcza znanemu pisarzowi Lessingowi.
Legnica epoki baroku oferowała bogate życie intelektualne.. Georg Thebesius urodził się w roku 1636 jako syn pastora przy kościele św. Piotra i Pawła. Po studiach w Wittenberdze i Straßburgu jak też podróżach po Niemczech, Francji i Anglii został w roku 1664 pisarzem miejskim i miejskim syndykiem, a więc pełnomocnikiem miasta w czynnościach prawnych. On jest autorem sławnych "Roczników Legnickich". Nazwa jest trochę myląca, gdyż chodzi tu w rzeczywistości o historię legnickich Piastów i miasta Legnicy. Thebesius pracował 20 lat nad swą bogato ilustrowaną historią. Zmarł w roku 1688, jego dzieło mogło ukazać się dopiero w roku 1733 w Jaworze. Legnica poświęciła później swemu pilnemu synowi nazwę jednej z ulic.
Rektor szkoły miejskiej Johann Sinapius (1667 - 1736) opublikował w roku 1720 swoje oba chętnie czytane tomy "Kuriositäten des schlesischen Adels" („Kurioza dotyczące szlachty śląskiej”). Liryk i nowelista Johann Peter Titz urodził się w roku 1611 w Legnicy. Studiował prawo w Rostocku i Królewcu, w roku 1636 przeniósł się do Gdańska, gdzie został profesorem języków i poezji klasycznej.
Plan bitwy pod Legnicą w dniu 15 sierpnia 1760 roku
Pięć miesięcy po tym jak Fryderyk II, którego kiedyś świat nazwie "Wielkim", w dniu 31 maja 1740 roku wstąpił na tron pruski, zmarł cesarz Karol IV, nie pozostawiając męskich potomków. Dlatego też na tron wstąpiła jego córka Maria Teresa den. Hiszpania, Bawaria i Saksonia zanegowały jej to prawo, i doszlo do "Austriackiej Wojny Sukcesyjnej" (1741 - 1748). Fryderyk II wykorzystał trudności Austrii, powołał się na "Dziedziczne zbratanie" z roku 1537 i wkroczył na Śląsk. Doszło do Pierwszej Wojny Śląskiej w latach 1740 do 1742, dwie dalsze nastąpiły w latach 1744/45 i od roku 1756 do1763.
Trzecia Wojna Śląska nazywana jest ogólnie „Wojną Siedmioletnią". W tym czasie przeciw Prusom sprzymierzyły się trzy mocarstwa Austria, Rosja i Francja. Nic dziwnego, że Fryderyk znalazł się w rozpaczliwym położeniu. Koniec nie doszedł do skutku tylko dlatego, że jego zaciekła przeciwniczka Elżbieta carowa Rosji zmarła w styczniu roku 1762 i tron objął nieco prostacki, ale przyjaźnie nastawiony do Prus car Piotr III. Wprawdzie został on, prawdopodobnie z podpuszczenia swojej żony Katarzyny, zamordowany jeszcze w tym samym roku, niemiecka Katarzyna dotrzymała jednak pokoju z Prusami. Na końcu tych bezsensownych wewnątrzniemieckich starć Prusy i Austria leżały gospodarczo na łopatkach. Nie było żadnego innego wyjścia jak tylko zawrzeć pokój. Został on zawarty w dniu 15 lutego 1763 roku na zamku Hubertusburg w pobliżu Lipska. Przeważająca część Śląska i Hrabstwo Kłodzkie przypadły ostatecznie Prusom, które ku niezadowoleniu swych sąsiadów awansowały ponadto do grona mocarstw europejskich.
Legnica odczuła przede wszystkim skutki trzeciej Wojny. W roku 1757 w mieście usadowili się Austriacy, wobec czego Prusacy szybko ich oblegli od dowództwem księcia Moritza von Dessau. Austriacy skapitulowali. 15 sierpnia 1760 roku doszło do bitwy na północny wschód od Legnicy. Przy pomocy 14 000 Prusaków Fryderyk pokonał 35 000 Austriaków. Wojna toczyła się jednak dalej, i w kolejnym roku pojawili się w Legnicy jako okupanci Rosjanie.
Na "wzgórzu zwycięstwa" obelisk z piaskowca osadzony na kwadratowym cokole przypominał obóz Fryderyka przed bitwą z roku 1760. Naturalnie w :Legnicy był także pomnik Fryderyka Wielkiego. On stał od roku 1869 na placu Słowiańskim (Friedrichsplatz) a jego pierwowzorem była statua Gottfrieda Schadowsa w Szczecinie.
Legnica straciła na znaczeniu poprzez przyłączenie do Prus, ponieważ miasto nie było już siedzibą austriackiego starosty. Najwyższą cywilną władzą zarządzającą była „Kamera Wojenna i Dominialna" okręgu Dolnego Śląska która od roku 1741 miała swą siedzibę w Głogowie. Legnica stała się zwykłym miastem prowincjonalnym. Liczba mieszkańców wynosząca 6800 osób lokowała Legnicę pomiędzy takimi miastami jak Głogów, Brzeg, Świdnica, Zielona Góra i Nysa.
W roku 1804 wydarzyła się wielka katastrofa powodziowa doprowadzając do zniszczenia zbiorów i doprowadzając do klęski głodu. W czasie panowania Napoleona rok 1809 okazał się dla Legnicy bardzo znaczący, ponieważ rząd dolnośląski, jak nazywano niegdysiejszą kamerę wojenną i dominialną, przeprowadził się z Głogowa do :Legnicy. Głogów był nadal znaczącą twierdzą, dlatego pozostawał nadal obsadzony przez Francuzów. Król chciał aby Zarząd Regionu nie znajdował się tak blisko Francuzów. Kamera ustanowiła swą siedzibę w zamku piastowski.
Reformy przeprowadzone w trakcie francuskiej okupacji Prus przez barona Rzeszy Steina zniosły dziedziczne poddaństwo chłopów i dały miastom więcej samodzielności. Dlatego w lutym 1809 roku w Legnicy zostały przeprowadzone pierwsze wybory Zgromadzenia Deputowanych Miasta. Nowi przedstawiciele mieszczan należeli w swej większości do grona rzemieślników. Na protokolanta wybrano profesora Johanna Karla Gotthelfa Werdermanna, człowieka, którego Legniczanie zachowywali w dobrej pamięci. Pochodził on z Jawora, i do roku 1814 był nauczycielem na Akademii Rycerskiej, potem poświęcił się odbudowie strasznie podupadłego Gimnazjum Miejskiego. Od roku 1824 do 1830 był rektorem tej placówki. Jako wysoko poważany polityk komunalny i działacz szkolnictwa zmarł on w roku 1833 w Legnicy. Przypominała też o nim ulica Werdermanna.
Po zakończonej niepowodzeniem rosyjskiej wyprawie Napoleona król Fryderyk Wilhelm III wezwał w dniu 17 marca 1813 roku we Wrocławiu swą słynną odezwą "Do mojego ludu" do walki o wyzwolenie spod francuskiej okupacji. Na początku nie wiodło się jednak dobrze Na Śląsku zgromadziły się wojska. W dniu 26 maja 1813 roku Werdermann, wystąpił wraz z towarzyszącym mu deputowanym miasta Dreßlerem przed Napoleonem i prosił o oszczędzenie miasta. Cesarz przyrzekł mu to, a potem objął kwaterę w domu pisarza miejskiego, gdzie o mało co nie dopadłby go zamach. W dniu 26 sierpnia 1813 roku doszło słynnej „bitwy nad Kaczawą”. Wodzem naczelnym połączonej prusko- rosyjskiej "Armii Śląskiej" był Leberecht von Blücher, jego szefem sztabu generalnego był Neidhardt von Gneisenau, sławny obrońca pomorskiej twierdzy Kołobrzeg z 1807 roku. Każda z obu armii liczyła około 100 000 ludzi. Bitwa odbyła się raczej bliżej Nysy Szalonej, dopływu Kaczawy, niż nad samą Kaczawą. Blücher wygrał tę bitwę. W konsekwencji tego cały Śląsk został uwolniony spod francuskiej okupacji. Blücher był odtąd nazywany "Marszałkiem Naprzód"; tę nazwę nadali mu Rosjanie. Po wojnie ten najpopularniejszy bohater walk wyzwoleńczych przeszeł na emeryturę i osiadł na zamku i w majątku Krobielowice na południowy zachód od Wrocławia.
Po roku 1241, 1634 i 1760 "bitwa nad Kaczawą" była czwartą wielką bitwą na strategicznie ważnej Nizinie Legnickiej pomiędzy górami Kaczawskimi na południowym zachodzie i Odrą na północnym wschodzie.
Kiedy skończyła się wojna, władze okręgowe pozostały w Legnicy. Miasto rozwinęło się z małego miasteczka ziemskiego do jednego z najbardziej znaczących miast nie tylko na Śląsku, lecz na całym niemieckim wschodzie.
Dworzec miejski, 2 drugi dworzec legnicki około roku 1900
Ale dopiero kolejne dziesięciolecia okazały się naprawdę trudne. Okupacja i wojna pozostawiły miastu długi w wysokości 179 000 talarów. W latach 1815, 1825, 1836 i 1846 zapanowały nieurodzaj i drożyzna, a w latach 1829 i 1845 miastu dokuczyły wielkie powodzie. Wystąpiły epidemie: cholera w latach 1831/32, ospa wietrzna w roku 1835 oraz grypa i jeszcze raz cholera w roku 1837.
Rozszerzająca się w Niemczech i Austrii wbrew nadziejom ludności reakcja dotarła także na Śląsk. 16 września 1818 zamknięto place ćwiczeń we Wrocławiu i Legnicy. Francuska rewolucja lipcowa z roku 1830 doprowadziła wprawdzie do niepokojów we Wrocławiu, ale nie w Legnicy. Z powodu presji cenzury 1 kwietnia 1836 roku zaniechano wydawania legnickiej gazety "Corespondent".
9 listopada 1824 roku Fryderyk Wilhelm III, którego żona Ludwika zmarła bardzo młodo w roku 1810, poślubił hrabinę Auguste Harrach, o której miłej powierzchowności i mądrości będzie jeszcze mowa. Hrabina została podniesiona do godności "księżnej legnickiej", chociaż do tej pory nigdy nie widziała tego miasta. Dopiero w roku 1828 przybyła z wizytą do tego miasta nad Kaczawą.
Król wielokrotnie zatrzymywał się w Legnicy, najczęściej z okazji manewrów. W czasie jesiennych manewrów V korpusu armijnego w roku 1835 w Legnicy mieszkali nawet oprócz Fryderyka Wilhelma III, car Mikołaj I ze swą żoną Aleksandrą, która była córką króla pruskiego, i ich dwoje dzieci. Austriacki, umysłowo cofnięty i tylko pozornie urzędujący cesarz Ferdynand I był reprezentowany przez dwóch arcyksiążąt. Do tego doszła jeszcze mnogość książąt, książątek, oficerów i wysokich urzędników państwowych.
18 października 1844 roku została otwarta linia kolejowa z Legnicy do Wrocławia, a w październiku 1847 roku to śląskie miasto zostało podłączone do sieci telegraficznej. O rewolucyjnym roku 1848 Legniczanie nie mają wiele do powiedzenia. Nie było żadnych politycznych niepokojów, co najwyżej zgromadzenia, w czasie których mieszczanie tak samo wypowiadali się za poszerzonymi wolnościami i za niemieckim Zgromadzeniem Narodowym. Odbyło się także w tamtym czasie kilka demonstracji, one były jednak uwarunkowane socjalnie a nie politycznie.
Od roku 1855 do 1869 do Legnicy został włączony cały szereg pobliskich miejscowości; zaludnienie wzrosło z 16 000 w roku 1853 na więcej niż 23 000 w roku 1871. Po dalszych przyłączeniach w latach siedemdziesiątych, liczba mieszkańców przekroczyła 25 000. Dzięki temu Legnica mogła wystąpić z dotychczasowego powiatu. Od 1 stycznia 1874 roku miasto tworzyło własny powiat miejski. On był otoczony przez powiat ziemski Legnica, w którym jedynym miastem były małe Prochowice. Legnica była zarówno siedzibą zarządu okręgu legnickiego jak też zarządów powiatów Legnica - miasto i Legnica - powiat ziemski.
Po kolejnych przyłączeniach w roku 1908 powierzchnia obszaru miejskiego wzrosła z 17 do 19 kilometrów kwadratowych. Liczba ludności dalej wzrastała i osiągnęła w roku 1900 55 000 oraz w roku 1912 69 000 mieszkańców. Po Wrocławiu i Görlitz, Legnica była trzecim pod względem wielkości miastem dolnośląskim.
Stary Ratusz ostatecznie już nie wystarczał, tak że w latach od 1902 do 1905 wzniesiono Nowy Ratusz w stylu neorenesansowym. Jednak z powodu obu wojen światowych nigdy nie został ukończony.
Zabytkowe budowle
kościół św. Piotra i Pawła
Miasto zachowało swój stary zarys wraz z wąskimi uliczkami, jednak na miejscu umocnień pojawiły się promenady. Spośród niegdyś 30 wież zachowały się tylko bramy Głogowska i Chojnowska, proste późnogotyckie budowle ceglane. Niejedna spośród wartych zobaczenia starych budowli na skutek późniejszych przebudów utraciła wiele ze swego pierwotnego czaru. To dotyczy zarówno kościołów, zamku jak i domów mieszczańskich. Po roku 1945 zniknęło niestety po większej części stare centrum miasta.
Kościół św. Piotra i Pawła stał się w międzyczasie naprawdę brzydki. Z tego powodu został on w latach 1892 do 1894 całkowicie odnowiony z zewnątrz przez profesora Johanna Otzena z Bremy. To nastąpiło w sposób, który już wówczas był dyskusyjny, a dzisiaj jest całkowicie sprzeczny z naszym obecnym pojęciem o ochronie zabytków.
Znajdujące się od dawien dawna pomiędzy przyporami kramy oraz sklepy zostały rozebrane. Potem cały kościół został otoczony płaszczem z czerwonych maszynowych cegieł, tak że po tym sprawiał wrażenie budowli neogotyckiej. Właściciel cegielni Rother mógł przy tym jako radny miasta sprzedać swoje cegły maszynowe. Pierwotnie planowana była wieża południowa, ale nie została wykonana. Teraz została dobudowana i otrzymała kurant ufundowany przez mistrza stolarskiego Conrada (zm. 1883). Był to jedyny kurant na Śląsku. Północny portal kościół zmienił wprawdzie wygląd, lecz figury obu świętych patronów Piotra i Pawła zostały zachowane. Tympanon nad portalem głównym pochodzi z wieku 14; on pokazuje adorację trzech królów ze Wschodu. Posąg Maryi z Dzieciątkiem z zachodniego portalu pomiędzy wieżami przeniesiony został na środkowy filar we wnętrzu kościoła. Na nowo zostały stworzone figury Lutra, Melanchtona i elektora Joachima II Brandenburskiego (1535 - 1571). W ścianę zewnętrzną kościoła wmurowane zostały stare kamienie nagrobne, których niemieckie inskrypcje są jeszcze zachowane.
Kościół mieści w sobie liczne dzieła artystyczne. Najcenniejszą rzeczą jest chrzcielnica z roku 1250 z posrebrzanego odlewu w brązie. Jest bogato zdobiona reliefami o zwiastowaniu Maryi, scenami z życia Chrystusa i przedstawieniami Chrystusa, jako sędziego świata. Znacząca wielkość czaszy nie powinna dziwić, jeśli się wie, że małe chrzczone dziecko było wówczas całkowicie zanurzane. Pokrywa chrzcielnicy pochodzi z wieku szesnastego. Pracochłonny ołtarz został ukończony w roku 1767. On zastąpił gotycki wielki ołtarz z roku 1466. Jego zachowane części można obejrzeć jeszcze w Warszawie i w Toruniu. Ambona wykonana jest z piaskowca; ona powstała w epoce renesansu. Das Ratsgestühl geht auf das Ende des 15. Jahrhundert zurück. W kościele podobnie jak w ośmiu kaplicach znajdują się piękne nagrobki patrycjuszy legnickich z 15 i 16 stulecia. W kościele stoją figury sarkofagowe księcia Wacława I (zm. 1364) i jego małżonki Anny.
Biblioteka kościoła św. Piotra i Pawła należała do najcenniejszych bibliotek Śląska. Do jej kosztowności zaliczało się 70 rękopisów, między innymi wielkoformatowy rękopis pergaminowy z ilustracjami ze „Zwierciadła Saskiego“, dolnosaksońskiego prawa krajowego, którego egzemplarze dostępne są jeszcze tylko w Görlitz, Dreźnie i Monachium. "Żywot świętej Jadwigi" został spisany w roku 1300 w języku łacińskim. Biblioteka posiadała prawie 400 inkunabułów, a więc księgi z wczesnego okresu sztuki drukarskiej.
Biblia Lutra z roku 1534 z wieloma drzeworytami była perełką z okresu reformacji. Najwartościowsze okazy z biblioteki zostały przeniesione w czasie Drugiej Wojny Światowej. One zaginęły. O losie pozostałych bibliotek, między innymi sławnej "Biblioteki Rudolfińskiej", także nic nie wiadomo.
W roku 1822 piorun uderzył w wysoką wieżę południową kościoła Najświętszej Maryi Panny i cały kościół spłonął. W latach 1824 do 1828 kościół, tym razem poprzez podwyższenie naw bocznych, został odbudowany w stylu neogotyckim według planów Schinkela jako kościół halowy. Ostatecznie kompleksowa renowacja miała miejsce jeszcze w latach.
Po katastrofalnym pożarze z roku 1711 zniszczone skrzydła zamku zostały uproszczone i odbudowane w stylu barokowym. Od roku 1809 miał tu swoją siedzibę Zarząd Dolnego Śląska. Oprócz licznych pomieszczeń dla władz znalazły tu swe miejsce archiwum i pomieszczenia służbowe. 21 maja 1835 roku około godziny jedenastej w nocy wybuchł pożar w skrzydle północno-zachodnim, który szybko się rozszerzał i poczynił znaczne szkody. Większość akt dało się uratować, ale pięciu ludzi straciło życie w trakcie akcji gaśniczej i ratunkowej. Przeprowadzone później dochodzenie wykazało, że chodziło tu o kradzież z włamaniem połączoną z podpaleniem. Winnych nie udało się odnaleźć. Zamek został odtworzony w stylu neogotyckim według planów Karla Friedricha Schinkela.
W dniu 30. czerwca 1912 roku po czterdziestoletnim okresie urzędowania nadburmistrz Ottomar Oertel opuścił swoje biuro na zawsze. Następcą został 2. burmistrz Hans Arno Charbonnier.
1 sierpnia 1914 roku nastąpiła w Niemczech ogólna mobilizacja. Także Legniczanie dali się owładnąć powszechnym entuzjazmem. Wojsko mogło z ledwością przyjąć wielu ochotników. Książę Oskar Pruski przybył do Legnicy, aby objąć dowództwo nad grenadierami królewskimi. Jak wszędzie w Rzeszy także Legniczanie bogato subskrybowali pożyczki wojenne.
Oddziały rosyjskie nie były w stanie przedrzeć się na Śląsk. Wojna nie zmierzała szybko do końca tak jak tego oczekiwano. Regiment grenadierów królewskich w czasie całej wojny zaangażowany był wyłącznie na froncie zachodnim. Oni walczyli między innymi w Szampanii i pod Verdun. 24 października 1916 roku poniósł on pod Douaumont przed Verdun szczególnie duże straty.
Potem w Niemczech była rewolucja. W Legnicy miała ona łagodny przebieg, doszło wprawdzie do utworzenia "Rady Robotniczej i Żołnierskiej", należeli do niej oprócz robotników także oficerowie garnizonu i burmistrz Charbonnier. Kiedy 10 listopada 1918 roku ludność szturmowała magazyn żołnierzy, żołnierze próbowali przywrócić spokój i oddali strzały ostrzegawcze. Pewien dwunastoletni chłopiec, który przyglądał się zamieszkom, został przy tym śmiertelnie trafiony przez zbłąkaną kulę. On był jedyną ofiarą rewolucji w Legnicy.
Na podstawie postanowień Wersalskiego Dyktatu Pokojowego Niemcy musiały swoją w dużej mierze rozwiązać swoją armię, i to dotyczyło także garnizonu w Legnicy. Sztab 18 brygady piechoty i regiment grenadierów królewskich zostały rozwiązane, wojskowy port lotniczy i hala zostały zniszczone. Z koszar radiowców zrobione zostały mieszkania. W Legnicy stacjonowały jeszcze dwie kompanie rozlokowanego we Frankfurcie nad Odrą regimentu Reichswery.
W okresie od roku 1919 do 1923 wszędzie w Rzeszy miały miejsce lewicowe powstania, Legnica i jej okolice zostały od tego zachowane. Przeprowadzano jedynie strajki. W czasie puczu Kappa rozlokowana na Śląsku Reichswera wsparła pucz. Wielu robotników, także w Legnicy, było innego zdania, oni demonstrowali za legalnym rządem, przy tym 15 marca 1920 roku doszło na rynku do ciężkich starć z wojskiem, co kosztowało życie ośmiu ludzi.
Pierwsza miejscowa grupa NSDAP została założona 18 marca 1925 roku. Do roku 1929 ta nowa partia miała tylko 36 członków, ale już w roku 1932 miała ona pięć silnych grup miejscowych. Ona wydawała potem własną gazetę partyjną "Dziennik Dolnośląski". Pod koniec 1932 roku więcej niż jedna trzecia pracującej ludności w Legnicy była bez pracy.
Przejęcie władzy
Od listopada 1932 roku aż do wyborów do Reichstagu w dniu 5 marca 1933 roku liczba głosów oddanych na NSDAP wzrosła z 19 399 na25 594. Było to 52% a więc absolutna większość. W Rzeszy partia nie osiągnęła podobnego sukcesu. W czasie wyborów na radnych miasta w dniu 12 marca 1933 roku NSDAP mogła zdobyć 24 spośród 45 miejsc; to była ponownie absolutna większość. Inne dopuszczone partie osiągnęły następującą ilość miejsc: SPD 15, Niemiecko-Narodowi 3, Centrum 3.
„Plac Wilhelma” przemianowany został na „plac Adolfa Hitlera”, przy tym „plac Wrocławski” z pomnikiem Wilhelma I stał się „placem Wilhelma”. 12 maja 1933 zgromadzenie radnych miejskich postanowiło poprzez swą narodowosocjalistyczną większość nadać Hitlerowi honorowe obywatelstwo miasta.
Latem 1934 roku Charbonnier był ostatnim ze starych nadburmistrzów na Śląsku, którzy sprawowali jeszcze swój urząd. Teraz musiał on, ponieważ nie należał do NSDAP, opuścić swoje biuro w ratuszu. Po tym jak ówczesny podkomisarz Środkowego Śląska Huebenett urzędował przejściowo jako komisaryczny nadburmistrz Legnicy – okręg został rozwiązany – we wrześniu 1935 roku jego następcą został urodzony w sąsiedniej Złotoryi bezpartyjny radny miasta dr Werner Elsner.
Podobnie jak w innych miejscach Niemiec także Legniczanie okazywali w czasie plebiscytów dotyczących wystąpienia Rzeszy z Ligi Narodów we wrześniu 1933 roku i uznaniu Hitlera jako głowy państwa w sierpniu 1934 roku 90 poparcie dla narodowych socjalistów.
W roku 1933 w Legnicy, niegdysiejszym miejscu stacjonowania grenadierów królewskich rozlokowany był tylko jeden batalion szkoleniowy. W roku 1935 miasto zostało siedzibą sztabu nowej 18 dolnośląskiej dywizji piechoty. Legnica stała się w kolejnych latach najsilniejszym garnizonem Śląska po Wrocławiu. Były budowane nowe koszary.
1 kwietnia roku 1937 po przyłączeniu kolejnych terenów obszar miasta powiększył się o około 7 kilometrów kwadratowych. Był to przyrost o jedną trzecią w stosunku do dotychczasowej powierzchni.
W czasie "nocy kryształowej" z 9 na 10 listopada 1938 roku została podpalona synagoga, żydowskie sklepy zostały zdemolowane i splądrowane, żydowscy mieszkańcy zostali aresztowani przez Gestapo i odesłani do obozu koncentracyjnego. Ostatni legniccy Żydzi, miedzy innymi pensjonariusze żydowskiego domu starców, zostali odtransportowani tam po czerwcu 1942 roku.
O entuzjazmie wojennym 1 września 1939 roku wśród społeczeństwa legnickiego z pewnością nie mogło być mowy, ale brali udział w wojnie, tak jak inni wszędzie w Rzeszy. Zwłaszcza na wschodzie wspomnienie wymuszonego odstąpienia terytorium poprzez dyktat pokojowy z Wersalu pozostawało szczególnie w pamięci. Oni spoglądali początkowo na wkroczenie do Polski jako na sprawiedliwą wojnę. Po meldunkach o zwycięstwach nastąpiły upiększane klęski. Liczba zabitych rosła. Ludność Śląska nie ucierpiała na skutek bombardowań ze strony samolotów angielskich i amerykańskich. Wiele rodzin z zachodu Niemiec i z Berlina wysyłało swe dzieci do bezpieczniejszej wschodniej prowincji.
Werner Elsner miał być ostatnim nadburmistrzem niemieckiego miasta Legnicy. Po tym jak on w roku 1942 powołany został do Wehrmachtu jako oficer rezerwy, urząd do końca, w roku 1945, sprawował dr Hengst.
30 kwietnia 1939 roku liczba mieszkańców miasta wyniosła 77 532 bez osób wojskowych. Pod koniec wojny miało to być około 90 000. Wiele zakładów z zachodnich i środkowych Niemiec było przeniesionych na Śląsk. Wraz z nimi przybyli robotnicy i ich rodziny.
Wydanie Dziennika Legnickiego z dnia 3/4 lutego 1945 roku
W czasie walk latem i jesienią 1944 roku Rosjanie dotarli do Pragi, wschodniego przedmieścia Warszawy. Z tego miejsca przygotowywali następne wielkie uderzenie. Rozpoczęło się ono w nocy z 11 na12 stycznia 1945 roku wielogodzinnym huraganowym ogniem na przerzedzone pozycje niemieckie. Kiedy zaraz po tym ruszyła masa rosyjskich wojsk pancernych, nie była w stanie im się przeciwstawić żadna obrona niemiecka.
20 stycznia roku 1945 Rosjanie przekroczyli granicę Górnego Śląska i zajęli powiatowe miasto Olesno. 22/i 23 stycznia wdarli się do Gliwic i do Bytomia. 23 stycznia zostało zajęte Opole stolica Górnego Śląska. Opanowanie górnośląskiego obszaru przemysłowego nastąpiło tak szybko, że urządzenia kopalniane i przemysłowe wpadły przeciwnikowi w ręce prawie nieuszkodzone. Radzieckie czołgi dotarły aż do Odry na północ od Wrocławia. 24 stycznia osiągnęły one wschodni brzeg koło Ścinawy, a 25 stycznia utworzony został sławny rosyjski przyczółek Ścinawa na zachodnim brzegu Odry.
Stąd i z wielu dalszych, zajętych w międzyczasie, miejscowości na zachodnim brzegu Odry Rosjanie ruszyli do ataku ponownie 8 lutego. Miasteczko Prochowice w powiecie ziemskim osiągnęli oni około godziny 10. Ostatni walczący członkowie Volkssturmu ruszyli przez Schäferberg (wzgórze koło Prochowic) w kierunku Legnicy. Żołnierze sowieccy nie zatrzymali się długo w Prochowicach, oni ruszyli natychmiast dalej w kierunku Legnicy. Jeszcze wieczorem w dniu ataku osiągnęli oni obrzeża Legnicy. 8 i 9 lutego w mieście toczyły się walki, w środę 9 lutego znalazła się ona we władaniu Rosjan.
Dwadzieścia pięć tysięcy ludzi nie mogło się już ewakuować. Rozpoczął się okres cierpień dla pozostałych na miejscu mieszkańców niemieckiego miasta Legnica. Wielu z nich miało go nie przeżyć.