Czterej synowie księcia Henryka II podzielili ponownie między siebie Dolny i Środkowy Śląsk w roku 1248. Najstarszy Bolesław II otrzymał przy tym księstwo legnickie. Dwoma innymi częściami dla braci Henryka III i Konrada I były księstwa wrocławskie i głogowskie.

Spustoszony przez Mongołów wschód przyciągnął na nowo niemieckich osadników do kraju. Po zniszczeniach z roku 1241 Bolesław II polecił między 1242 i 1252 rokiem, planowo w formie siatki ulic, na nowo założyć miasto Legnicę. Plac targowy w Niemczech Wschodnich był zwykle prostokątnym „rynkiem“ o rozmiarach (160 x 320 m), do tego tworzona była sieć przebiegających względem siebie pod kątem prostym ulic. Ratusz, sukiennice i kramy stały na środku rynku. W roku 1293 Legnica stała się miastem opartym na prawie magdeburskim na wzór wrocławski i w związku z tym został nadany jej samorząd. Około roku 1300 został wzniesiony pierwszy mur wokół miasta.

Historia księstw śląski jest skomplikowana. W roku 1419 wymarła w osobie Wacława II legnicka linia Piastów, a książę Ludwik II z Brzegu odziedziczył księstwo. On z kolei zmarł w roku 1436, nie pozostawiając męskiego następcy tronu. Najpierw rządziła po nim jego wdowa Elżbieta Brandenburska. Ona zmarła w roku 1449, i odtąd rozpoczął się spór. Cesarz Fryderyk III chciał wcielić księstwo legnickie jako spełnione lenno do Korony Czeskiej. Ponieważ jednak Jadwiga córka zmarłej Elżbiety była żoną księcia Jana Lubińskiego, zgłosił on swe roszczenia do tego księstwa. Sytuacja skomplikowała się jeszcze bardziej.

Legnica była w tym okresie bardzo znacząca. Miasto było nadal głównym ośrodkiem księstwa z powodu jego bardzo korzystnego położenia komunikacyjnego a także często uczęszczanym miastem handlowym a poza tym znanym miastem sukienników. Legnica posiadała od roku 1352 prawo bicia monety. Burmistrz Ambrosius Bitschen chciał wykorzystać tę w oczywisty sposób pomyślną okoliczność i poddać miasto bezpośrednio pod władzę Korony Czeskiej, bez pośrednictwa jakiegokolwiek księcia, tak jak to udało się wcześniej miastu Wrocław. On obiecywał sobie w ten sposób większe swobody dla miasta Legnicy. Dlatego też miasto dniu 14 maja 1452 roku złożyło przysięgę wierności jeszcze nieletniemu królowi Czech Władysławowi. Jan Lubiński nie pogodził się z tym i wyruszył z wojskami przeciwko zbuntowanemu miastu. Na tak zwanej Górce Wojennej (Kriegskoppe) pomiędzy Ulesiem a Lipcami doszło do walki. Legniczanie zwyciężyli.

Jan Lubiński zmarł w listopadzie 1453 roku we Wrocławiu w wieku 35 lat, ale spór trwał dalej. Rzemieślnicy byli wprawdzie zamożni, ale nie posiadali wpływów. W dniu 24 czerwca 1454 roku powstali oni przeciwko patrycjatowi i przeciw Radzie Miasta; rajcy zostali schwytani i uwięzieni. Wdowa po księciu Janie Jadwiga przybyła wraz ze swym ośmioletnim synem Fryderykiem (później Fryderykiem I) na zaproszenie mieszczan do Legnicy. Bitschen został jednak jako domniemany zdrajca skazany na śmierć przez sąd złożony rzemieślników i rycerstwa i  ścięty w dniu 24 lipca 1454 roku przed ratuszem. Księżna Jadwiga przejęła regencję w imieniu swego nieletniego syna.

Ambrosius Bitschen uchodzi jednak za znaczącego polityka miejskiego. Legniczanie nazwali jedną z ulic jego imieniem. Dom "pisarza miejskiego", w którym on mieszkał, był zachowany do roku 1945 jako najpiękniejszy dom renesansowy miasta.  
Czeski król Władysław wyraził podziękowanie za przysięgę wierności złożoną przez rajców, zezwalając im by do ich herbu składającego się z dwóch srebrnych kluczy na niebieskim polu mogli dołączyć złotego czeskiego lwa z podwójnym ogonem. Po krwawym zakończeniu „legnickiego sporu lennego“ czeski lew został przejęty do herbu Legnicy dopiero w roku 1675.

Jadwiga panowała od roku 1454 do 1469 na zamku legnickim. Po niej nastąpił jej syn Fryderyk I, a po jego śmierci w roku 1488 wdowa po nim Ludmiła musiała przez jedenaście lat zarządzać księstwem. Po tym czasie przekazała ona regencję swoim synom Fryderykowi II i Jerzemu I. Bracia panowali wspólnie przez sześć lat, potem podzielili księstwo. Fryderyk jako dział otrzymał Legnicę a młodszy Jerzy jako dział Brzeg. Jerzy zmarł jednak sześć lat później bezdzietnie, tak że Fryderyk II otrzymał Brzeg z powrotem w roku 1521. Do tego doszło jeszcze kupno w roku 1523 księstwa wołowskiego.

Fryderyk II wyrasta ponad wielu śląskich książąt. On panował prawie pół stulecia do roku 1547. On potwierdził Legniczanom ich przywileje już w roku 1506. Tak więc w mieście wolno było nadal podawać tylko piwo legnickie. Fryderyk wprowadził w roku 1522 jako pierwszy protestancki książę na Śląsku reformację w swoim księstwie. On założył w roku 1526 pierwszy ewangelicki uniwersytet w Niemczech, on upadł jednak już w roku 1530 z powodu braku pieniędzy i sporów religijnych pomiędzy uczonymi.

W roku 1526 Śląsk przypadł po śmierci króla wraz z Czechami Habsburgom. Arcyksiążę Franciszek Ferdynand, poślubił Annę, córkę króla Czech, i otrzymał w dziedzictwie koronę czeską. Ferdynand został w roku 1558 cesarzem niemieckim jako Ferdynand I.

19 października 1537roku Fryderyk II Legnicki zawarł układ z elektorem brandenburskim Joachimem II. Ustalono, że jeśli wymrze ród Piastów legnickich, całe ich terytorium ma przypaść  Hohenzollernom. W odwrotnej sytuacji Piastowie mieliby otrzymać posiadłości Hohenzollernów na Łużycach – między innymi Cottbus - , w przypadku gdyby ci wymarli. Habsburgowie w ogóle nie uznali tego "dziedzicznego zbratania". Ale dwieście lat później Fryderyk II powołał się na ten układ, kiedy w roku 1740 uderzył na Śląsk, aby odebrać tę cenną prowincję młodej Marii Teresie.

Legnica była już w średniowieczu znaczącym miastem, miłośnik kunsztownych starych budowli będzie tu szukał świadectw dawnej przeszłości

Po pożarze w roku 1338 został w latach 1379/80 na nowo wybudowany ratusz. On się nie zachował. Większość kościołów i klasztorów stała przed bramami miasta. Przynajmniej od końca 13 wieku znajdował się tutaj także klasztor joannitów. Pożar prawdopodobnie go nie oszczędził, ponieważ kościół został po tym istotnie powiększony. Za czasów panowania Ludwika II (1419 - 1436) został rozbudowany zamek. Z tego okresu pochodzą obie zachowane wieże, wieża św. Jadwigi i wieża św. Piotra. Pod panowaniem Fryderyka II zamek obronny przebudowany został w zamek renesansowy. Z tamtego czasu zachował się okazały portal z roku 1533. Ukazuje on obok innych portrety księcia Fryderyka II Legnickiego i jego małżonki Zofii Brandenburskiej

Przy rynku stoi potężny ewangelicki kościół farny św. Piotra i Pawła, zwany także kościołem górnym, ponieważ był on kościołem farnym bogatego miasta górnego.  On mieści w sobie 1200 miejsc siedzących. Wczesny kościół drewniany został zastąpiony między rokiem 1330 a 1378 przez trójnawową halę z podwyższoną nawą środkową z cegieł. Z obu kwadratowych wież ukończona została tylko wieża północna. Ona była stale najwyższą wieżą miasta, i na tej wieży znajdował się przez stulecia jedyny publiczny zegar w Legnicy. Swój smukły hełm wieża otrzymała w roku 1652. W wieku piętnastym  do kościoła dołączony został wieniec kaplic.

Ewangelicki kościół NMP w pobliżu zamku był pierwotnie romański  i został nazwany kościołem mariackim. W czasie wielkiego pożaru miasta w roku 1338 został on poważnie uszkodzony. Długi czas pozostawał w ruinie, do czasu aż Rada Miasta poleciła odbudować go w latach 1362 do 1386 jako trójnawową halę gotycką. Był on teraz drugim kościołem  parafialnym miasta. Od roku 1450 do 1468 został poprzez podwyższenie nawy głównej przebudowany na bazylikę. Poza tym istotnie podwyższona została do roku 1487 jedna z dwojga wież. Ta świątynia została nazwana także kościołem dolnym, ponieważ położona jest na Dolnym Mieście.

Legniczanie podzielili swój Rynek na Rynek Duży i Rynek Mały, na długość szerszą i węższą. Fontanna Syreny stoi na późniejszym targu rybnym, północnym połączeniu między Dużym i Małym Rynkiem. Została ona wzniesiona w roku 1412. Dzisiejsza figura syreny pochodzi z osiemnastego stulecia.

Legnica zachowała cały szereg domów mieszczańskich z epoki renesansu, wśród nich sławne "kramy śledziowe", grupę ośmiu wąskich budynków przy Dużym Rynku, częściowo z zachowanymi malowidłami sgraffito. Grupa ta otrzymała swą zadziwiającą nazwę, jak się sądzi, ponieważ domy wraz ze swymi szczytami są wąskie i stoją ciasno "jak śledzie" jeden obok drugiego. Z epoki renesansu pochodzi także "Dom pod przepiórczym koszem", kamienica patrycjuszy z pięknym dwukondygnacyjnym wykuszem i także  z malowidłami  sgraffito. Obrazy pokazują oprócz innych triumfalny pochód Cerery, rzymskiej bogini płodności i polowanie na opak. Zające są tutaj myśliwymi.

Renesansowy książę Henryk XI (1559 - 1581, zm. 1588) był jako władca niesamowitą plagą dla Legniczan. On był bardzo rozrzutny, przy czym oprócz dworu pieniądze pochłaniały jego liczne i  długo trwające podróże po Niemczech. Książęce długi rosły, kraj podupadał. Cesarz Rudolf II nakazał  go ostatecznie aresztować w Pradze w roku 1581. Jego młodszy brat książę Fryderyk IV przejął rządy. Stałym towarzyszem księcia w czasie tych podróży był śląski rycerz i legnicki marszałek dworu Hans von Schweinichen (1552 - 1616). Spisał on to, co on i jego książę przeżyli w czasie swych podróży. Jego książka "Miłość, żądze i życie Niemców szesnastego stulecia przeżyciach śląskiego rycerza Hansa von Schweinichen" jest znaczącym dziełem niemieckojęzycznej literatury pamiętnikarskiej.  

Pod panowaniem cesarza Ferdynanda I (1531 - 1564) i Maksymiliana II (1564 - 1576) nie było żadnych istotnych napięć pomiędzy wyznaniami, zmieniło się to wraz z objęciem rządów przez Rudolfa II (1576 - 1612). On bardzo energicznie przeprowadzał akcję rekatolicyzacji w krajach  Habsburgów. Przeciwieństwa międzywyznaniowe miały się rozładować w Wojnie Trzydziestoletniej, co miało Śląskowi przynieść przerażające cierpienia.

Legnica była przez długie lata okupowana, najpierw przez Szwedów i Sasów, następnie przez wojska cesarskie. Miasto było wielokrotnie plądrowane. 13 maja 1634 roku na zachód od Legnicy doszło między wojskami cesarskimi i Sasami do „bitwy pod Lipcami”. Sasi zwyciężyli. Kiedy skończyła się wreszcie ta okropna wojna, liczba mieszkańców miasta zmalała z 8000 na mniej niż 2500. Oprócz wojny przyczyniła się do tego zaraza z roku 1633. Miasto Legnicę wojna kosztowała łącznie potężną sumę 350 000 talarów w pieniądzach i dobrach materialnych.

W roku 1912 Legniczanie poświęcili pomnik zwycięzcy spod Lipiec, saksońskiemu marszałkowi polnemu Hansowi Georgowi von Arnim. Brązowa rzeźba miała być stopiona w czasie Drugiej Wojny Światowej w Hamburgu, szczęśliwy przypadek przeszkodził temu. Pomnik został po wojnie ponownie ustawiony na nowym cokole w Wuppertal, mieście partnerskim Legnicy.

Po śmierci Jerzego Wilhelma jego matka księżna Ludwika von Anhalt-Dessau poleciła przekształcić gotycki chór starego kościoła św. Jana na mauzoleum i halę chwały rodu Piastów. Projekt pochodził od Carlo Rossi. Architekt, malarz i rzeźbiarz Matthias Rauchmüller z Radolfzell zrealizował to dzieło w latach 1677/79 w stylu baroku. Mauzoleum zbudowane jest w formie ośmioboku z niszami na sarkofagi. Pięć pełnych przepychu sarkofagów umieszczonych jest w mauzoleum, między innymi ostatniego księcia i jego rodziców. Wykonane są z miedzi, a do tego pozłacane i posrebrzane. Sarkofag księcia pokazuje pęknięty herb Piastów z łacińską inskrypcją: "Zmarł w kwiecie wieku. Rozbity przy śmierci władcy." Nad pomieszczeniem rozpięta jest 17 metrowej wysokości kopuła, a w niej cztery alabastrowe posągi ostatnich członków legnickiej rodziny książęcej. Obrazy na ścianach jak też i wewnątrz kopuły, przedstawiają sceny z historii Piastów. Wielki obraz ścienny świętego Jana Nepomucena przy wejściu do mauzoleum jest autorstwa Michaela Willmanna, który chętnie nazywany jest największym śląskim artystą okresu baroku.

Po śmierci księżnej nie zwracano uwagi na tę piękną budowlę; ona popadła w ruinę. Dopiero pod koniec 19 wieku pomieszczenie zostało odtworzone.

Mauzoleum Piastów było pierwszym znaczącym dziełem budowlanym baroku w Legnicy. Później Legnica była nazywana nawet "miastem śląskiego baroku", ponieważ powstała cała dzielnica barokowa.

W latach 1700 do 1706 na miejscu starego klasztoru św. Jana i obok gotyckiego kościoła św. Jana zostało wzniesione kolegium jezuickie. Kierownictwo budowy miał początkowo Johann Georg Knoll. Kiedy Knoll zmarł w roku 1704, budowę kontynuował Martin Frantz. W roku 1728 do kolegium dołączony został jeszcze budynek seminarium. W oczy rzuca się portal z balkonem, wszystko z mnóstwem zdobień. W budynku znajdowała się na samym końcu katolicka szkoła ludowa.

Budowa monumentalnego budynku Akademii Rycerskiej, szkoły dla śląskiej szlachty obu wyznań rozpoczęła się w roku 1709 budową ujeżdżalni. Duży budynek  główny został wzniesiony w latach 1726 do 1735 i jest czworokątną budowlą z dziedzińcem wewnętrznym. Wybudowano go jeszcze w stylu barokowym, jednak daje się już wyczuć przejrzystość nadchodzącego klasycyzmu Mistrz budowlany jest nieznany.

W roku 1698 w wyniku rozporządzenia cesarza Leopolda I zaprzestano ewangelickich nabożeństw w średniowiecznym kościele św. Jana i kościół został przekazany jezuitom. W międzyczasie zaczął on grozić zawaleniem i został rozebrany.  W latach 1714 do 1730 pewien znany architekt wzniósł kościół na nowo. Jest on jedną z najbardziej znaczących budowli baroku na Śląsku. Kościół ma dwie wieże 78-metrowej wysokości. Mauzoleum Piastów zgodnie z cesarskim poleceniem pozostało nienaruszone i dlatego zostało włączone do nowej budowli. Pracował nad tym, szczególnie przy sklepieniu Martin Frantz.
Na skutek braków konstrukcyjnych, w roku 1744 zawalił się sufit; został on odtworzony dopiero w latach 1801-04 z drewna.

W zespole barokowym znajduje się także "Dom Opatów Lubiąskich" Był on probostwem, a więc pałacem miejskim opatów i mnichów klasztoru w Lubiążu, wybudowany w latach 1726 do 1728 przez legnickiego mistrza budowlanego Matthias Knothe. Piękny portal ukazuje delikatne reliefy z piaskowca i z metalu. Obie figury przy balkonie przedstawiają Jana Chrzciciela i świętą Jadwigę. Dom został zakupiony przez miasto w roku 1912 i umieszczony w nim został sąd miejski oraz ziemski.

Do sławnego zespołu barokowego Legnicy nie należy dawniejszy klasztor benedyktynek. Budynki zostały wzniesione w latach 1721 do 1729. W roku 1810 klasztor został zniesiony, a w roku 1825 miasto otrzymało pozwolenie od króla Fryderyka Wilhelma III, aby budynek wykorzystywać jako szkołę.

W roku 1737 został rozebrany gotycki ratusz z roku 1380 a na jego miejscu do 1741 wzniesiony został  "Stary Ratusz" według planów mistrza budowlanego Michaela Scheerhofera. Do jego osobliwości należą duże dwubiegowe, symetrycznie eliptyczne schody kamienne przed szeroko wysuniętym wąskim ryzalitem środkowym, który raczej wygląda jak wieża. Frantz też prawdopodobnie brał udział w budowie ratusza. Przed ratuszem stoi fontanna Neptuna z roku 1731. Kamienna figura boga mórz z trójzębem jest niesiona przez delfiny.  
Barokowe domy mieszczańskie i portale znajdowały się także w rynku i w wielu innych miejscach. "Pałac Hohbergów" został wzniesiony w roku 1708 przez mistrza budowlanego Lukasa von Hildebrandta. Tutaj mieszkał Fryderyk Wielki. Piękny budynek został rozebrany w roku 1884, aby stworzyć miejsce pod pasaż św. Piotra i Pawła, dom mieszkalny i handlowy w stylu neorenesansu.

Nie tylko śląska sztuka budowlana baroku miała dobrą opinię w Niemczech, o śląskich poetach tamtego czasu  także dziś znawcy potrafią wiele opowiedzieć, rzeczywiście śląska poezja barokowa uchodzi za wiodącą w Niemczech. Należy wymienić: Martina Opitza von Boberfeld ( 1597 - 1639), Fryderyka barona von Logau (1604 - 1655), Andreasa Gryphiusa (1616 - 1664) z Głogowa, Christiana Hofmanna von Hofmannswaldau (1616 - 1679) z Wrocławia, Daniela Caspera von Lohenstein (1635 - 1683) z Niemczy i  Johanna Christiana Güntera (1695 - 1723) ze Strzegomia. Z miastem Legnicą związani byli Opitz i Logau.

Opitz urodził się w śląskim Bolesławcu jako syn rzeźnika i rajcy miejskiego. On studiował prawo i filozofię we Frankfurcie nad Odrą i w Heidelbergu. Po pobytach w Holandii, Jutlandii i w Siedmiogrodzie został on w roku 1623 doradcą książęcym w Legnicy. W roku 1625 dostąpił godności ukoronowania na poetę przez cesarza Ferdynanda II w Wiedniu. Jako "Martin Optiz von Boberfeld" otrzymał w krótkim czasie szlachectwo. Tworzył świecką i duchowną lirykę oraz duże poematy opisowe. Poprzez swą książkę "Buch von der deutschen Poeterey" („Księga o poetyce niemieckiej”) ustalił uznane reguły niemieckiej metryki. Opitz skomponował także tekst pierwszej opery niemieckojęzycznej "Daphne", która została wystawiona według muzyki pewnego Włocha w roku 1627 na zamku Hartenfels w saksońskim Torgau nad Łabą pod kierownictwem Heinricha Schütza. W roku 1639 przeniósł się w roku jako polski "królewski historiograf dworski" do Gdańska, gdzie zmarł na dżumę.

Logau urodził się w roku 1604 in Brochocinie koło Niemczy (powiat Dzierżoniów) jako syn właściciela majątku. On uczęszczał do gimnazjum w Brzegu, był paziem księżnej z Brzegu i niechętnie studiował prawo we Frankfurcie nad/Odrą. Następnie zarządzał majątkiem rodzinnym. Wojna zepchnęła go w wielką nędzę. W roku 1644 został radcą kancelarii, a później radcą rządowym na dworze księcia Ludwika IV z Brzegu. W roku 1653 przeniósł się z nim do Legnicy. Logau uchodzi za najbardziej znaczącego niemieckiego epigramatyka siedemnastego wieku. On zredagował liczne epigramy o treści satyrycznej, patriotycznej i moralno-religijnej a także krytycznej wobec otaczających go zjawisk. Zwracał się przeciwko zdziczeniu obyczajów, religijnej nietolerancji, przeciw nałogom i niesprawiedliwości społecznej. Bardzo silnie gnębiony przez podagrę zmarł Logau w roku 1655. Szybko popadł w zapomnienie; ponowne odkrycie zawdzięcza znanemu pisarzowi Lessingowi.

Legnica epoki baroku oferowała bogate życie intelektualne.. Georg Thebesius urodził się w roku 1636 jako syn pastora przy kościele św. Piotra i Pawła. Po studiach w Wittenberdze i Straßburgu jak też podróżach po Niemczech, Francji i Anglii został w roku 1664 pisarzem miejskim i miejskim syndykiem, a więc pełnomocnikiem miasta w czynnościach prawnych. On jest autorem sławnych "Roczników Legnickich". Nazwa jest trochę myląca, gdyż chodzi tu w rzeczywistości o historię legnickich Piastów i miasta Legnicy. Thebesius pracował 20 lat nad swą bogato ilustrowaną historią. Zmarł w roku 1688, jego dzieło mogło ukazać się dopiero w roku 1733 w Jaworze. Legnica poświęciła później  swemu pilnemu synowi nazwę jednej z ulic.

Rektor szkoły miejskiej Johann Sinapius (1667 - 1736) opublikował w roku 1720 swoje oba chętnie czytane tomy "Kuriositäten des schlesischen Adels" („Kurioza dotyczące szlachty śląskiej”). Liryk i nowelista Johann Peter Titz urodził się w roku 1611 w Legnicy. Studiował prawo w Rostocku i Królewcu, w roku 1636 przeniósł się do Gdańska, gdzie został profesorem języków i poezji klasycznej.

Pięć miesięcy po tym jak Fryderyk II, którego kiedyś świat nazwie "Wielkim", w dniu 31 maja 1740 roku wstąpił na tron pruski, zmarł cesarz Karol IV, nie pozostawiając męskich potomków. Dlatego też na tron wstąpiła jego córka Maria Teresa den. Hiszpania, Bawaria i Saksonia zanegowały jej to prawo, i doszlo do "Austriackiej Wojny Sukcesyjnej" (1741 - 1748). Fryderyk II wykorzystał trudności Austrii, powołał się na  "Dziedziczne zbratanie" z roku 1537 i wkroczył na Śląsk. Doszło do Pierwszej Wojny Śląskiej w latach 1740 do 1742, dwie dalsze nastąpiły w latach 1744/45 i od roku 1756 do1763.

Trzecia Wojna Śląska nazywana jest ogólnie „Wojną Siedmioletnią". W tym czasie przeciw Prusom sprzymierzyły się trzy mocarstwa Austria, Rosja i Francja. Nic dziwnego, że Fryderyk znalazł się w rozpaczliwym położeniu. Koniec nie doszedł do skutku tylko dlatego, że jego zaciekła przeciwniczka Elżbieta carowa Rosji zmarła w styczniu roku 1762 i tron objął nieco prostacki, ale przyjaźnie nastawiony do Prus car Piotr III. Wprawdzie został on, prawdopodobnie z podpuszczenia swojej żony Katarzyny, zamordowany jeszcze w tym samym roku, niemiecka Katarzyna dotrzymała jednak pokoju z Prusami. Na końcu tych bezsensownych wewnątrzniemieckich starć Prusy i Austria leżały gospodarczo na łopatkach. Nie było żadnego innego wyjścia jak tylko zawrzeć pokój. Został on zawarty w dniu 15 lutego 1763 roku na zamku Hubertusburg w pobliżu Lipska. Przeważająca część Śląska i Hrabstwo Kłodzkie przypadły ostatecznie Prusom, które ku niezadowoleniu swych sąsiadów awansowały ponadto do grona mocarstw europejskich.

Legnica odczuła przede wszystkim skutki trzeciej Wojny. W roku 1757 w mieście usadowili się Austriacy, wobec czego Prusacy szybko ich oblegli od dowództwem księcia Moritza von Dessau. Austriacy skapitulowali. 15 sierpnia 1760 roku doszło do bitwy na północny wschód od Legnicy. Przy pomocy 14 000 Prusaków Fryderyk pokonał 35 000 Austriaków. Wojna toczyła się jednak dalej, i w kolejnym roku pojawili się w Legnicy jako okupanci Rosjanie.

Na "wzgórzu zwycięstwa" obelisk z piaskowca osadzony na kwadratowym cokole przypominał obóz Fryderyka przed bitwą z roku 1760. Naturalnie w :Legnicy był także pomnik Fryderyka Wielkiego. On stał od roku 1869  na placu Słowiańskim (Friedrichsplatz) a jego pierwowzorem była statua Gottfrieda Schadowsa w Szczecinie.

Legnica straciła na znaczeniu poprzez przyłączenie do Prus, ponieważ miasto nie było już siedzibą austriackiego starosty. Najwyższą cywilną władzą zarządzającą była „Kamera Wojenna i Dominialna" okręgu Dolnego Śląska która od roku 1741 miała swą siedzibę w Głogowie. Legnica stała się zwykłym miastem prowincjonalnym. Liczba mieszkańców wynosząca 6800 osób lokowała Legnicę pomiędzy takimi miastami jak Głogów, Brzeg, Świdnica, Zielona Góra i Nysa.

Ale dopiero kolejne dziesięciolecia okazały się naprawdę trudne. Okupacja i wojna pozostawiły miastu długi w wysokości 179 000 talarów. W latach 1815, 1825, 1836 i 1846 zapanowały nieurodzaj i drożyzna, a w latach 1829 i 1845 miastu dokuczyły wielkie powodzie. Wystąpiły epidemie: cholera w latach 1831/32, ospa wietrzna w roku 1835 oraz grypa i jeszcze raz cholera w roku 1837.

Rozszerzająca się w Niemczech i Austrii wbrew nadziejom ludności reakcja dotarła także na Śląsk. 16 września 1818 zamknięto place ćwiczeń we Wrocławiu i Legnicy. Francuska rewolucja lipcowa z roku 1830 doprowadziła wprawdzie do niepokojów we Wrocławiu, ale nie w Legnicy. Z powodu presji cenzury 1 kwietnia 1836 roku zaniechano wydawania legnickiej gazety "Corespondent".

9 listopada 1824 roku Fryderyk Wilhelm III, którego żona Ludwika zmarła bardzo młodo w roku 1810, poślubił hrabinę Auguste Harrach, o której miłej powierzchowności i mądrości będzie jeszcze mowa. Hrabina została podniesiona do godności "księżnej legnickiej", chociaż do tej pory nigdy nie widziała tego miasta. Dopiero w roku 1828 przybyła z wizytą do tego miasta nad Kaczawą.

Król wielokrotnie zatrzymywał się w Legnicy, najczęściej z okazji manewrów. W czasie jesiennych manewrów V korpusu armijnego w roku 1835 w Legnicy mieszkali nawet oprócz Fryderyka Wilhelma III, car Mikołaj I ze swą żoną Aleksandrą, która była córką króla pruskiego, i ich dwoje dzieci. Austriacki, umysłowo cofnięty i tylko pozornie urzędujący cesarz Ferdynand I był reprezentowany przez dwóch arcyksiążąt. Do tego doszła jeszcze mnogość książąt, książątek, oficerów i wysokich urzędników państwowych.

18 października 1844 roku została otwarta linia kolejowa z Legnicy do Wrocławia, a w październiku 1847 roku to śląskie miasto zostało podłączone do sieci telegraficznej.  
O rewolucyjnym roku 1848 Legniczanie nie mają wiele do powiedzenia. Nie było żadnych politycznych niepokojów, co najwyżej zgromadzenia, w czasie których mieszczanie tak samo wypowiadali się za poszerzonymi wolnościami i za niemieckim Zgromadzeniem Narodowym. Odbyło się także w tamtym czasie kilka demonstracji, one były jednak uwarunkowane socjalnie a nie politycznie.

Miasto zachowało swój stary zarys wraz z wąskimi uliczkami, jednak na miejscu umocnień pojawiły się promenady. Spośród niegdyś 30 wież zachowały się tylko bramy Głogowska i Chojnowska, proste późnogotyckie budowle ceglane. Niejedna spośród wartych zobaczenia starych  budowli na skutek późniejszych przebudów utraciła wiele ze swego pierwotnego czaru. To dotyczy zarówno  kościołów, zamku jak i domów mieszczańskich. Po roku 1945 zniknęło niestety po większej części stare centrum miasta.

Kościół św. Piotra i Pawła stał się w międzyczasie naprawdę brzydki. Z tego powodu został on w latach 1892 do 1894 całkowicie odnowiony z zewnątrz przez profesora Johanna Otzena z Bremy. To nastąpiło w sposób, który już wówczas był dyskusyjny, a dzisiaj jest całkowicie sprzeczny z naszym obecnym pojęciem o ochronie zabytków.

Znajdujące się od dawien dawna pomiędzy przyporami kramy oraz sklepy zostały rozebrane. Potem cały kościół został otoczony płaszczem z  czerwonych maszynowych cegieł, tak że po tym sprawiał wrażenie budowli neogotyckiej. Właściciel cegielni Rother mógł przy tym jako radny miasta sprzedać swoje cegły maszynowe. Pierwotnie planowana była wieża południowa, ale nie została wykonana. Teraz została dobudowana i otrzymała kurant ufundowany przez mistrza stolarskiego Conrada (zm. 1883). Był to jedyny kurant na Śląsku. Północny portal kościół zmienił wprawdzie wygląd, lecz figury obu świętych patronów Piotra i Pawła zostały zachowane. Tympanon nad portalem głównym pochodzi z wieku 14; on pokazuje adorację trzech królów ze Wschodu. Posąg Maryi z Dzieciątkiem z zachodniego portalu pomiędzy wieżami przeniesiony został na środkowy filar we wnętrzu kościoła. Na nowo zostały stworzone figury Lutra, Melanchtona i elektora Joachima II Brandenburskiego (1535 - 1571). W ścianę zewnętrzną kościoła wmurowane zostały stare kamienie nagrobne, których niemieckie inskrypcje są jeszcze zachowane.

Kościół mieści w sobie liczne dzieła artystyczne. Najcenniejszą rzeczą jest chrzcielnica z roku 1250 z posrebrzanego odlewu w brązie. Jest bogato zdobiona reliefami o zwiastowaniu Maryi, scenami z życia Chrystusa i przedstawieniami Chrystusa, jako sędziego świata. Znacząca wielkość czaszy nie powinna dziwić, jeśli się wie, że małe chrzczone dziecko było wówczas całkowicie zanurzane. Pokrywa chrzcielnicy pochodzi z wieku szesnastego. Pracochłonny ołtarz został ukończony w roku 1767. On zastąpił gotycki wielki ołtarz z roku 1466. Jego zachowane części można obejrzeć jeszcze w Warszawie i w Toruniu. Ambona wykonana jest z piaskowca; ona powstała w epoce renesansu. Das Ratsgestühl geht auf das Ende des 15. Jahrhundert zurück. W kościele podobnie jak w ośmiu kaplicach znajdują się piękne nagrobki patrycjuszy legnickich z  15 i 16 stulecia. W kościele stoją figury sarkofagowe księcia Wacława I (zm. 1364) i jego małżonki Anny.

Biblioteka kościoła św. Piotra i Pawła należała do najcenniejszych bibliotek Śląska. Do jej kosztowności zaliczało się 70 rękopisów, między innymi wielkoformatowy rękopis pergaminowy z ilustracjami ze „Zwierciadła Saskiego“, dolnosaksońskiego prawa krajowego, którego egzemplarze dostępne są jeszcze tylko w Görlitz, Dreźnie i Monachium. "Żywot świętej Jadwigi" został spisany w roku 1300 w języku łacińskim. Biblioteka posiadała prawie 400 inkunabułów, a więc księgi z wczesnego okresu sztuki drukarskiej.

Biblia Lutra z roku 1534 z wieloma drzeworytami była perełką z okresu reformacji.  Najwartościowsze okazy z biblioteki zostały przeniesione w czasie Drugiej Wojny Światowej. One zaginęły. O losie pozostałych bibliotek, między innymi sławnej "Biblioteki Rudolfińskiej", także nic nie wiadomo.

W roku 1822 piorun uderzył w wysoką wieżę południową kościoła Najświętszej Maryi Panny i cały kościół spłonął. W latach 1824 do 1828 kościół, tym razem poprzez podwyższenie naw bocznych, został odbudowany w stylu neogotyckim według planów Schinkela jako kościół halowy. Ostatecznie kompleksowa renowacja miała miejsce jeszcze w latach.

Po katastrofalnym pożarze z roku 1711 zniszczone skrzydła zamku zostały uproszczone i odbudowane w stylu barokowym. Od roku 1809 miał tu swoją siedzibę Zarząd Dolnego Śląska. Oprócz licznych pomieszczeń dla władz znalazły tu swe miejsce archiwum i pomieszczenia służbowe. 21 maja 1835 roku około godziny jedenastej w nocy wybuchł pożar w skrzydle północno-zachodnim, który szybko się rozszerzał i poczynił znaczne szkody. Większość akt dało się uratować, ale pięciu ludzi straciło życie w trakcie akcji gaśniczej i ratunkowej. Przeprowadzone później dochodzenie wykazało, że chodziło tu o kradzież z włamaniem połączoną z podpaleniem. Winnych nie udało się odnaleźć. Zamek został odtworzony w stylu neogotyckim według planów Karla Friedricha Schinkela.

W czasie walk latem i jesienią 1944 roku Rosjanie dotarli do Pragi, wschodniego przedmieścia Warszawy. Z tego miejsca przygotowywali następne wielkie uderzenie. Rozpoczęło się ono w nocy z 11 na12 stycznia 1945 roku wielogodzinnym huraganowym ogniem na przerzedzone pozycje niemieckie. Kiedy zaraz po tym ruszyła masa rosyjskich wojsk pancernych, nie była w stanie im się przeciwstawić żadna obrona niemiecka.

20 stycznia roku 1945 Rosjanie przekroczyli granicę Górnego Śląska i zajęli powiatowe miasto Olesno. 22/i 23 stycznia wdarli się do Gliwic i do Bytomia. 23 stycznia zostało zajęte Opole stolica Górnego Śląska. Opanowanie górnośląskiego obszaru przemysłowego nastąpiło tak szybko, że urządzenia kopalniane i przemysłowe wpadły przeciwnikowi w ręce prawie nieuszkodzone. Radzieckie czołgi dotarły aż do Odry na północ od Wrocławia. 24 stycznia osiągnęły one wschodni brzeg koło Ścinawy, a 25 stycznia utworzony został sławny rosyjski przyczółek Ścinawa na zachodnim brzegu Odry. 

Stąd i z wielu dalszych, zajętych w międzyczasie, miejscowości na zachodnim brzegu Odry Rosjanie ruszyli do ataku ponownie 8 lutego. Miasteczko Prochowice w powiecie ziemskim osiągnęli oni około godziny 10. Ostatni walczący członkowie Volkssturmu ruszyli przez Schäferberg (wzgórze koło Prochowic) w kierunku Legnicy. Żołnierze sowieccy nie zatrzymali się długo w Prochowicach, oni ruszyli natychmiast dalej w kierunku Legnicy. Jeszcze wieczorem w dniu ataku osiągnęli oni obrzeża Legnicy. 8 i 9 lutego w mieście toczyły się walki, w środę 9 lutego znalazła się ona we władaniu Rosjan.

Dwadzieścia pięć tysięcy ludzi nie mogło się już ewakuować. Rozpoczął się okres cierpień dla pozostałych  na miejscu mieszkańców niemieckiego miasta Legnica. Wielu z nich miało go nie przeżyć.